W tym miejscu miejscu możesz odsłuchać wersję podcastu poniższego wpisu.
***********************************************
Na pewno słyszałeś/aś o wydaniu obywatela polskiego przez władze państwa trzeciego (np. Marka Falentę przez Hiszpanię). Analogiczna procedura ekstradycji może mieć miejsce z terytorium Polski do innego państwa, z którym RP podpisała umowę o ekstradycji (np. taka jak ta zawarta pomiędzy RP i USA) .
Jak w praktyce wygląda takie postępowanie ekstradycyjne?
Wniosek państwa o ekstradycję
Procedurę ekstradycji rozpoczyna wniosek państwa, które domaga się wydania osoby przebywającej na terytorium Polski. Wobec tej osoby musi zachodzić duże prawdopodobieństwo, iż popełniła przestępstwo. Wniosek o ekstradycję może też dotyczyć wykonania kary już prawomocnie orzeczonej.
Zasadą jest, że Polska nie wydaje swoich obywateli oraz osób posiadających prawo azylu w Polsce. Ponadto Polska nie wyda nikogo, wobec kogo zachodziłaby obawa orzeczenia lub wykonania kary śmierci albo jej prawa lub wolności mogłyby nie być przestrzegane. „Przestępcy polityczni” również korzystają z ochrony w ramach procedury ekstradycji. No chyba, że używali przemocy.
Przesłuchanie
W pierwszej kolejności osobę, co do której zgłoszono wniosek o ekstradycję przesłuchuje prokurator okręgowy. Ma to zapewnić prawo do obrony i ustalić, czy w świetle prawa polskiego ekstradycja jest w ogóle dopuszczalna. Przesłuchanie ma również na celu ustalenie czy ekstradowany wyraża zgodę na przekazanie swojej osoby do państwa, które domaga się jego/jej wydania. Zgoda na ekstradycję kończy postępowanie, w przeciwnym wypadku rozstrzyga sąd.
Posiedzenie sądu
Gdy osoba, wobec której złożono wniosek o ekstradycję sprzeciwi się swojemu dobrowolnemu wydaniu to prokurator przekazuje sprawę do sądu. Sąd ponownie przesłuchuje osobę, wobec której złożono wniosek o ekstradycję.
Tymczasowy areszt
Niestety z procedurą ekstradycji immanentnie związany jest najsurowszy środek zapobiegawczy – tymczasowe aresztowanie. Z natury rzeczy postępowanie ekstradycyjne rozłożone jest w czasie. W czasie tego postępowanie osoba, wobec której zgłoszono wniosek o ekstradycję może zacząć się ukrywać. W większości spraw Sąd Okręgowy, który przeprowadza postępowanie o wydanie osoby do państwa trzeciego stosuje areszt tymczasowy.
Rolą Sądu Okręgowego jest ustalenie w oparciu o umowę międzynarodową dopuszczającą ekstradycję czy na gruncie polskiego prawa wydanie osoby zatrzymanej w Polsce jest dopuszczalne. Sąd nie decyduje o tym czy wydać daną osobę władzom państwa trzeciego. Nie jest dopuszczalne wydanie osoby z terytorium Polski, gdy:
- osoba, której wniosek dotyczy, jest obywatelem polskim albo korzysta w Rzeczypospolitej Polskiej z prawa azylu;
- czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo gdy ustawa uznaje, że czyn nie stanowi przestępstwa albo że sprawca nie popełnia przestępstwa lub nie podlega karze;
- nastąpiło przedawnienie;
- postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone;
- byłoby ono sprzeczne z polskim prawem;
- zachodzi uzasadniona obawa, że w państwie żądającym wydania wobec osoby wydanej może zostać orzeczona lub wykonana kara śmierci;
- zachodzi uzasadniona obawa, że w państwie żądającym wydania może dojść do naruszenia wolności i praw osoby wydanej;
- dotyczy osoby ściganej za popełnienie bez użycia przemocy przestępstwa z przyczyn politycznych.
Postępowanie w przedmiocie ekstradycji jest dwuinstancyjne. Oznacza to, że od każdy decyzji Sądu Okręgowego zarówno prokurator, jak i osoba, wobec której zgłoszono wniosek o wydanie do państwa trzeciego może wnieść zażalenie do Sądu Apelacyjnego.
Po uprawomocnieniu się decyzji Sądu Okręgowego zezwalającego na ekstradycję akta sprawy przekazywane są Ministrowi Sprawiedliwości .
Decyzja Ministra Sprawiedliwości
To właśnie do kompetencji polityka – Ministra Sprawiedliwość – należy decyzja czy udzielić zgody na ekstradycję. Warunkiem jest pozytywne zaopiniowanie przez Sąd prawnej dopuszczalności ekstradycji z terytorium Polski. Minister Sprawiedliwości może odmówić ekstradycji, pomimo, że sądy dwóch instancji dopuściły możliwość wydania osoby aresztowanej.
Sam w moje praktyce adwokackiej spotkałem się z takimi sytuacjami. Decyzje Ministra Sprawiedliwości w zakresie odmowy ekstradycji z reguły podbudowane są politycznie. Mogą też wynikać z kalkulacji jaką wartość dla służb wywiadowczych Polski przedstawia wiedza (tajemnice państwowe), którą może posiadać ekstradowany. Formalnie Minister Sprawiedliwości może odmówić ekstradycji, gdy:
- osoba, której wniosek dotyczy, ma w Rzeczypospolitej Polskiej stałe miejsce zamieszkania;
- przestępstwo zostało popełnione na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo na polskim statku wodnym lub powietrznym;
- co do tego samego czynu tej samej osoby toczy się postępowanie karne;
- przestępstwo podlega ściganiu z oskarżenia prywatnego;
- według prawa państwa, które złożyło wniosek o wydanie, przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności do roku lub karą łagodniejszą albo orzeczono taką karę;
- przestępstwo, w związku z którym żąda się wydania, jest przestępstwem o charakterze wojskowym lub skarbowym, albo o charakterze politycznym innym niż określone w § 1 pkt 8;
- państwo, które złożyło wniosek o wydanie, nie zapewnia wzajemności.
******************************
Zapraszam Cię do zapoznania się z innym tematami opisanymi przeze mnie na blogu:
- WYWIAD: Czy tymczasowe aresztowanie zwalnia członka zarządu z odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe?
- Wniosek o odszkodowanie za niesłuszne aresztowanie .
- Po raz pierwszy w areszcie.
- Uchylenie aresztu w praktyce.
Zdjęcie dzięki uprzejmości autora Tim Gouw udostępnione na Unsplash.
Dzień dobry!
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }